Powiat Wągrowiecki

Gmina miejska Wągrowiec

Burmistrz - Alicja Trytt

Urząd Miejski
ul. Kościuszki 15a
62-100 Wągrowiec
tel. 67 262 15 22,
fax 67 262 03 25
miasto@wagrowiec.eu
www.wagrowiec.eu

Wągrowiec jest stolicą Powiatu Wągrowieckiego, w skład którego wchodzi siedem gmin. Miasto zamieszkuje ok. 25 tys. osób i zajmuje powierzchnię 17,9 km2. Położone jest w północno-wschodniej Wielkopolsce, 50 km na północ od Poznania, 70 km od Bydgoszczy i Piły.

Na północ i na południe od miasta rozciągają się przepiękne obszary pagórkowate, pośród których można napotkać szereg charakterystycznych dla tego terenu jezior, połączonych ze sobą rzekami, co umożliwia opłynięcie miasta, np. kajakiem. Stąd też Wągrowiec nazywany jest „Perłą w koronie jezior”.

Cztery jeziora: Durowskie, Kobyleckie, Kaliszańskie i Rgielskie, stwarzają doskonałe warunki do wypoczynku i uprawiania sportów wodnych, a znajdujący się na północnym skraju miasta las i sieć promenad położonych wzdłuż rzek i Jeziora Durowskiego, są ulubionymi miejscami spacerowymi turystów i mieszkańców Wągrowca. Na jednym z takich szlaków znajduje się unikatowe zjawisko skrzyżowania rzek Wełny i Nielby.

Wągrowieckie jeziora stanowią także nie lada gratkę dla wędkarzy, a okalające miasto lasy doskonale nadają się nie tylko do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej czy konnej, ale także do uprawiania myślistwa.

Walory krajoznawcze miasta wspomaga odpowiednia baza turystyczna – kąpielisko nad Jeziorem Durowskim (w centrum miasta), z wypożyczalnią sprzętu wodnego i rowerów, hotele, ośrodki wczasowe, przystanie żeglarskie oraz obiekty sportowe udostępniane przez Ośrodek Sportu i Rekreacji: hala sportowo-widowiskowa z pełnowymiarowym boiskiem do piłki ręcznej, wyposażona w sauny i gabinety odnowy biologicznej, dwa pełnowymiarowe boiska do piłki nożnej, w tym boisko ze sztuczną trawą oraz czterotorową bieżnią tartanową i korty tenisowe.

Na przestrzeni ponad sześciu wieków swojej historii Wągrowiec wniósł do kultury polskiej wiele wartości. Do najwybitniejszych postaci związanych z miastem nad Wełną i Nielbą należą:

• ksiądz Jakub Wujek (1541–1597) – jezuita, wybitny kaznodzieja (autor pierwszego zbioru kazań katolickich: Postillacatholica), pedagog, polemista i tłumacz. Autor jednego z pierwszych tłumaczeń Biblii na język polski;
• Adam z Wągrowca – żyjący w XVI/XVII wieku cysters, organista w kościołach w Wągrowcu i Lądzie, znakomity kompozytor muzyki organowej, którego dzieła odkryto przypadkowo w 1991 r. w Bibliotece Narodowej w Wilnie;
• Stanisław Przybyszewski (1869–1927) – znakomity pisarz, który choć urodził się na Kujawach, to jednak młodość swą spędził w Wągrowcu (uczył się w miejsco-wym gimnazjum). Tu również powstały jego pierwsze utwory.

Ciekawe miejsca

Aquapark Wągrowiec Familijna wySPA, to jeden z najnowocześniejszych tego typu obiektów w Wielkopolsce, wyróżniający się bardzo bogatym programem rekreacyjnym. Wągrowieckie wodne królestwo jest kompleksem wodno-rekreacyjnym, pomyślanym tak, by cała rodzina mogła w nim przyjemnie spędzić czas. Do dyspozycji klientów aquaparku są: basen rekreacyjny, basen sportowy, 80-metrowa zjeżdżalnia, rwąca rzeka, kraina bąbelkowa, jaccuzi, sauny i SPA, grota solna z tężnią, siłownia, fitness club, centrum urody, salon masażu, fryzjer, kawiarnia oraz mini centrum konferencyjne. W basenie rekreacyjnym swoją podróż zaczynamy od płytkiego basenu ze słoniową zjeżdżalnią, w którym tryska fontanna w kształcie jeżowca, a żółw i krabik na tle ściany z mozaikami imitującymi dno morskie czekają na zabawę z dziećmi w każdym wieku. Tuż obok znajduje się basen o nieregularnym kształcie w klimacie rajskiej wyspy, z szumiącą rzeką i atrakcjami, które zadowolą najbardziej wybrednego amatora kąpieli: masaże karku, kaskada, kurtyna wodna, leżanki wodne, kabiny Hayna z dyszami pod i nad wodą, a także bąbelkowa kraina prowadząca do wodnego barku. Prawdziwą atrakcję stanowi także saunarium, schowane w zakolu basenu rekreacyjnego. Obok rekreacji ważny element stanowi 25-metrowy basen sportowy z widownią stałą oraz ruchomą do wykorzystania podczas zawodów (posiada homologację PZP). Basen wyposażony jest w ruchome wypłycenie służące do nauki pływania, do ćwiczeń fitness lub aqua jogi. Jest tutaj także zestaw rowerów do hydrocyclingu. Wągrowiecki Aquapark zaprasza również do groty solnej. Wybudowanie w jaskini solnej tężni pozwala na udoskonalenie mikroklimatu. Wzorcem dla wągrowieckiej tężni są tężnie uzdrowiska w Ciechocinku.

Bunkier z czasów II wojny światowej jest umocnieniem obronnym typu A z 1939 r. Znajduje się przy moście nad rzeką Strugą Gołaniecką (ul. Rogozińska). To konstrukcja przygotowana przez żołnierzy 37. Łęczyckiego Pułku Piechoty z 26. Dywizji Piechoty w ramach Armii „Poznań”.

Grobowiec Keglów w Durowie, niegdyś wsi opactwa cysterskiego, znanej od 1211 r., obecnie położonej w granicach Wągrowca. Rodzina Kegel pochodziła z terenów Pomorza Szwedzkiego. Po przybyciu na ziemie polskie szybko uległa polonizacji. W XVIII w. do najzacniejszych mieszkańców Wągrowca należał Konstanty Kegel, który kilkakrotnie sprawował godność burmistrza. Był doskonale wykształcony, a własne umiejętności umożliwiły mu zdobycie znacznego majątku. W kolejnym pokoleniu Józef Kegel, dzięki korzystnemu małżeństwu, wszedł w posiadanie majątku w podwągrowieckim Durowie. W pobliżu durowskiego dworku Keglów zbudowano wkrótce grobowiec, w którym chowano członków rodziny. Miejsce jest nieco tajemnicze, położone w głębi lasu. Na osadzonym na doryckich kolumnach architrawie odczytujemy parafrazę z wiersza A. Asnyka: „Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy, choć sami macie doskonalsze wznieść”. Do dziś na żeliwnych tablicach umieszczonych na cokole grobowca, możemy odczytać imiona dawnych właścicieli Durowa.

Jezioro Durowskie położone jest w centrum miasta, wzdłuż ulicy Kościuszki. To jedna z głównych atrakcji turystycznych stolicy Powiatu Wągrowieckiego. Mieszkańcy i turyści korzystać mogą z plaży i kąpieliska, wypożyczalni sprzętu wodnego oraz przystani żeglarskich, atrakcją są także rejsy katamaranem. W okresie letnim na jeziorze odbywają się regaty żeglarskie. Wzdłuż brzegu jeziora rozciąga się malownicza promenada. Tuż nad nią, po wschodniej stronie, wzdłuż ulicy Kościuszki rozciąga się teren miejskiego parku oraz zespół okazałych budynków z początku XX w.

Klasztor pocysterski, mimo że utworzony dopiero pod koniec XIV w., jako jednostka organizacyjna jest jednym z najstarszych opactw cysterskich w Polsce. Opactwo ufundowane zostało przez Zbyluta z rodu Pałuków i osadzone w Łeknie na ziemi wągrowieckiej. Cystersi przybyli do Łekna z Altenbergu pod Kolonią i w 1153 r. na uroczystym zjeździe w Łeknie, z rąk Zbyluta otrzymali dokument fundacyjny opactwa. Pierwotny obiekt, którego budowę rozpoczęto pod koniec XIV w. został niemal całkowicie zniszczony przez pożar w 1747 r. Odbudowę ukończono prawdopodobnie po 1799 r. W wyniku pożaru zabudowania uległy zniszczeniu także w 1945 r. Obiekt odrestaurowano w okresie powojennym. Szczególnie cenna jest późnogotycka rzeźba z początku XVI w. przedstawiająca Maryję z Dzieciątkiem. Bogato zdobiony ołtarz soborowy, tron papieski oraz lektorium znajdujące się w kościele wykorzystane były podczas uroczystości milenijnych i wizyty Ojca Świętego w Gnieźnie w 1997 r. W klasztorze można zwiedzić podziemia kościoła pocysterskiego, w których dokonywano pochówku zakonników. Wewnątrz zabudowań znajduje się otoczony krużgankami wirydarz, a w jego centrum studnia o głębokości 25 m. 1 września 2013 r. opactwo zostało przekazane pod zarząd Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika.

Kościół farny pw. św. Jakuba Apostoła, pierwsze wzmianki pochodzą z 1381 r. Budowa jednego z najcenniejszych dziś zabytków Wągrowca rozpoczęła się w drugiej połowie XVI w., w miejscu w którym wcześniej stał drewniany kościół. W pierwszym okresie oddane do użytku było tylko prezbiterium. Późnogotycka budowla została zwrócona ołtarzem w stronę Jerozolimy. Posiada trzy nawy i boczną kaplicę Matki Boskiej Różańcowej. Poza cegłami, do jej budowy użyto ciosów granitowych pozyskanych z rozbiórki klasztoru w Łeknie. Jest budowlą typowo gotycką, urozmaiconą z zewnątrz renesansową dekoracją na szczytach fasady oraz zdobioną w tym samym stylu, wejściową kruchtą. Witraże w ostrołukowych oknach świątyni przedstawiają motywy roślinne i geometryczne. Najstarszy z dziesięciu ołtarzy pochodzi z końca XVI w. i został wykonany przez Mateusza Kossiora z Poznania. Chór muzyczny pochodzi z XX w. Obok świątyni w 1847 r. wzniesiono z drewna podmurowaną, wolnostojąca dzwonnicę. W pobliżu znajduje się także popiersie urodzonego w Wągrowcu jezuity Jakuba Wujka, który jest autorem jednego z pierwszych tłumaczeń Biblii na język polski. Pomnik ks. Jakuba Wujka, wykuty z piaskowca, został odsłonięty i poświęcony 27 maja 1973 r. przez ks. Stefana Kardynała Wyszyńskiego.

Lapidarium żydowskie utworzone zostało w lipcu 2001 r. podczas międzynarodowego obozu młodzieżowego, w trakcie którego młodzież z partnerskich miast Wągrowca: Adendorfu – Niemcy; Schönwalde – Niemcy, Gyula – Węgry, podjęła trud ratowania materialnych dowodów upamiętniających istnienie narodu żydowskiego w Wągrowcu. Grupa 49 młodych ludzi wydobyła zatopione na dnie rzeki Strugi Gołanieckiej żydowskie macewy (kamienie nagrobne), upamiętniające wągrowieckich Żydów. Wydobyte kamienie nagrobne ustawiono na zboczu byłego cmentarza żydowskiego, na którym obecnie znajduje się Lapidarium.
Muzeum Regionalne mieści się w zabytkowym budynku, tzw. Opatówce, byłej siedzibie opata cystersów. Budynek po kasacji opactwa znalazł się w rękach prywatnych. Władze miasta wykupiły go na początku lat osiemdziesiątych XX w., a w latach 1982–1987 przeprowadziły remont kapitalny. Podczas prac remontowych zachowano w podstawowym zakresie architekturę budynku oraz dawny układ pomieszczeń.

Wągrowiecki Rynek, który można podziwiać w centrum miasta, zrewitalizowano w 2009 r. Swój dawny blask odzyskały kamienice, wśród nich szczególną uwagę przykuwa wspaniała elewacja przedwojennego hotelu „Metropol”. Niepowtarzalny klimat Rynku tworzą: tańcząca w takt muzyki fontanna z efektami świetlnymi (jedyna taka atrakcja w regionie), zegar słoneczny, róża wiatrów oraz kawiarenki. Pokazy „Tańczącej fontanny” odbywają się codziennie w południe i po zapadnięciu zmroku w okresie od wiosny do jesieni. W repertuarze jest 10 utworów losowo zmienianych podczas pokazów. W okresie zimowym fontannę przykrywa mieniąca się kolorami kopuła, która wraz z świątecznymi dekoracjami oraz podświetlonymi kamienicami tworzy urokliwy klimat tego miejsca. Rynek jest także miejscem licznych imprez kulturalnych, wydarzeń społecznych i artystycznych.

Skrzyżowanie rzek Wełny i Nielby – wody tych rzek mieszają się ze sobą w niewielkim stopniu, nie tworząc wirów w miejscu skrzyżowania i płyną na wprost. Zjawisko niemieszania się wód wynika z odmiennych cech fizykochemicznych (wody jednej rzeki mogą płynąć wówczas pod drugą). Może to być kwestia m.in. temperatury, natlenienia, odczynu pH czy obecności zanieczyszczeń, w tym związków azotu i fosforu. Skrzyżowanie rzek, mimo że bardzo efektowne, nie jest zjawiskiem naturalnym. Zostało stworzone podczas prac melioracyjnych w 1830 r. Zmieniły one miejsce ujścia Nielby do Wełny, tak aby wypadało dokładnie w punkcie rozdzielania się biegu Wełny. Rozwiązanie to zaprojektował Adalbert Schulemann, by ochronić Wągrowiec (wówczas Wongrowitz) przed zalewaniem wodami powodziowymi obu rzek. Prace melioracyjne miały też na celu zapewnienie podczas suszy odpowiedniego spiętrzenia wód na Wełnie, by mógł działać młyn wodny.

Wieża widokowa to odrestaurowana w 2008 r. zabytkowa wspinalnia Ochotniczej Straży Pożarnej, w której obecnie mieści się Izba Tradycji Pożarnictwa OSP w Wągrowcu. Na jej szczycie znajduje się taras widokowy, z którego można podziwiać malowniczą panoramę miasta. Oprócz plansz dotyczących dziejów wągrowieckiej OSP, można zobaczyć także dawny sprzęt strażacki oraz umundurowanie bojowe i galowe. Dużą atrakcją jest kolekcja modeli samochodów strażackich. Wieżę można zwiedzać po uprzednim umówieniu się w Muzeum Regionalnym w Wągrowcu.

Zabytkowy budynek starostwa powiatowego przy ul. Kościuszki 15, siedziba władz Powiatu Wągrowieckiego. Budynek wzniesiony w latach 90-tych XIX w. W 1913 r. rozbudowany od strony południowej o wyższą część mieszczącą m.in. salę sesyjną. Architektura budynku utrzymana w stylu neobarokowym. Budynek został wpisany do rejestru zabytków w 2002 r.

fot. Zbigniew Paulus i Przemysław Kucharski (zdjęcia lotnicze)